‘হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান’ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ প্ৰথম কাব্য আৰু অসমীয়া সাহিত্যৰ অন্যতম পুৰণি আখ্যান। এই কাব্য ১৫শ শতিকাৰ পৰা শংকৰদেৱৰ ধৰ্মীয় চিন্তা আৰু কাব্যিক ক্ষমতাৰ উৎকৃষ্ট উদাহৰণ হিচাপে গণ্য হৈছে। ‘হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান’ মহাভাৰত আৰু অন্যান্য পুৰাণত উল্লেখিত মহাৰাজা হৰিশ্চন্দ্ৰৰ কাহিনীৰ ওপৰত আধাৰিত। হৰিশ্চন্দ্ৰৰ নৈতিকতা, সত্যপ্ৰেম, আৰু পবিত্ৰ আত্মাৰ ওপৰত শংকৰদেৱে এই কাব্যত বিশেষ গুৰুত্ব প্ৰদান কৰিছে।
শংকৰদেৱে এই কাব্যৰ মাজেৰে মানুহক নৈতিক আৰ্হি প্ৰদান কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। মহাৰাজা হৰিশ্চন্দ্ৰই কঠিন পৰীক্ষা আৰু বিপদৰ মাজত সত্যৰ ওপৰত অটল থাকি আদৰ্শ স্থাপন কৰিছিল, আৰু শংকৰদেৱে এই শিক্ষনীয় কাহিনী জনসাধাৰণৰ মাজলৈ আনিবলৈ ইয়াক অসমীয়া ভাষাত লিখা কৰিছিল। ‘হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান’ত ধৰ্মীয় শিক্ষা আৰু সামাজিক শিক্ষাৰ এক গভীৰ সঞ্চাৰ আছে, যি সেই সময়ৰ অসমীয়া সমাজত নৈতিকতা আৰু ধৰ্মীয় বিশ্বাস স্থাপনত এক গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
এই কাব্যৰ দ্বাৰা শংকৰদেৱে ভাৰতীয় ধৰ্মীয় সাহিত্যৰ মুল বিষয়বোৰ জনসাধাৰণলৈ সহজ ভাষাত উপস্থাপন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল, আৰু ইয়াৰ ফলত তেওঁ অসমীয়া ভাষা আৰু সাহিত্যৰ উন্নয়নত এক সৰ্বাগ্ৰগণ্য স্থান লাভ কৰিছে।