‘ভাষা‘ শব্দটি সংস্কৃতৰ ‘ভাষ’ ধাতুৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে ‘ব্যক্তবাণী’ বা ‘স্পষ্ট আৰু পূৰ্ণ অভিব্যঞ্জনা’। ইয়াৰ ইংৰাজী সমতুল্য হৈছে ‘Language’, যাৰ অৰ্থ ‘কথাৰ ক্ষমতা’ বা ‘স্পীচৰ দক্ষতা’। ‘ভাষা’ শব্দটো বিশেষভাৱে মানুহৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য। মানুহৰ সীমিত সংখ্যক সৃষ্ট ধ্বনিসমূহক এক সাৰ্বজনীন আৰু গঠিত ৰূপত প্ৰণালীবদ্ধ কৰি ভাষাৰ মাধ্যমেৰে মনৰ ভাব প্ৰকাশ পায়।
ভাষা বিভিন্ন ধৰণৰ আৰু প্ৰকাৰৰ হব পৰে। সাধাৰণতে ভাষাসমূহক কেইবাটাও প্ৰকাৰত বিভক্ত কৰা হয়। ইয়াৰ ভিতৰত কিছু মুখ্য প্ৰকাৰৰ ভাষা হৈছে:
-
মৌখিক ভাষা: মৌখিক ভাষা হৈছে সেই ভাষা যাৰ মাধ্যমে কথা-বাৰ্তা আৰু মনৰ ভাবৰ আদান-প্ৰদান মৌখিক ৰূপত হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে: অসমীয়া, বাংলা, ইংৰাজী, আদি।
-
লিখিত ভাষা: লিখিত ভাষা হৈছে সেই ভাষা যিয়ে লেখাৰ মাধ্যমে ভাব, অনুভূতি আৰু তথ্য প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ উদাহৰণ হৈছে বিভিন্ন সাহিত্যকাৰ্য, সংবাদপত্র, গ্ৰন্থ আদিৰ ভাষা।
-
চিন্তন ভাষা: এই ভাষা বৌদ্ধিক চিন্তাধাৰাৰ আদান-প্ৰদানৰ বাবে ব্যৱহাৰ হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে: বিজ্ঞানৰ ভাষা, গণিতৰ ভাষা।
-
শাৰীৰিক ভাষা (Body Language): মানুহৰ মনোভাব, অনুভূতি আৰু পৰিস্থিতিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত শাৰীৰিক সঙ্কেতসমূহ। উদাহৰণ স্বৰূপে: হাতৰ চিহ্ন, মুখৰ অভিব্যক্তি।
-
সংকেত ভাষা: এই ভাষা বিশেষ সঙ্কেতসমূহৰ দ্বাৰা ব্যৱহৃত হয়, যেনে: মূক-বধিৰ ব্যক্তি বিশেষৰ বাবে সংকেত ভাষা।
-
আন্তর্জাতিক ভাষা: এই ভাষাসমূহ বিভিন্ন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত যোগাযোগৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে: ইংৰাজী, ফ্ৰেঞ্চ।
-
স্থানীয় ভাষা: প্ৰত্যেক অঞ্চলৰ বিশেষ ভাষা, যাৰ মাধ্যমে স্থানীয় লোকসকল পৰস্পৰ যোগাযোগ কৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে: অসমীয়া ,বড়ো, আদিবাসী ভাষাসমূহ।
এইবোৰৰ উপৰিও, ভাষা আৰু বিভিন্ন উপশ্ৰেণীত বিভক্ত কৰা যায়, যেনে: সাহিত্যিক ভাষা, বৈজ্ঞানিক ভাষা, প্ৰৱন্ধৰ ভাষা আদি।