ভাষা কাক বোলে?

ভাষা: সংজ্ঞা আৰু উৎপত্তি

ভাষা হৈছে এটি বিশেষ ভৌগোলিক পৰিসৰৰ মাজত এক নিৰ্দিষ্ট জনসংখ্যাৰ দ্বাৰা সৃষ্ট সাঙ্কেতিক ধ্বনিৰ এক সমষ্টি, যিয়ে পৰস্পৰৰ মাজত বোধ্য অৰ্থৰ আদান-প্ৰদান আৰু বাক্য গঠন কৰিবলৈ সহায় কৰে। এই ধ্বনিসমূহৰ মাধ্যমে মানুহে মনৰ ভাব, অনুভূতি আৰু অভিজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰে। মানুহৰ দ্বাৰা কোৱা কথা সমূহ মূলতঃ এক নিৰ্দিষ্ট ধ্বনিৰ বিন্যাসৰ ফল। সুতরাং, যদি এই ধ্বনিসমূহৰ সঙ্কেত বুজা যায়, তেন্তে এজনে আনজনৰ বক্তৃতা বুজা সম্ভৱ। সেয়া এজন ভাষাভাষী ব্যক্তি হিচাপে পৰিগণিত হয়।

‘ভাষা’ শব্দটি সংস্কৃতৰ ‘ভাষ’ ধাতুৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে ‘ব্যক্তবাণী’ বা ‘স্পষ্ট আৰু পূৰ্ণ অভিব্যঞ্জনা’। ইয়াৰ ইংৰাজী সমতুল্য হৈছে ‘Language’, যাৰ অৰ্থ ‘কথাৰ ক্ষমতা’ বা ‘স্পীচৰ দক্ষতা’। ‘ভাষা’ শব্দটো বিশেষভাৱে মানুহৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য। মানুহৰ সীমিত সংখ্যক সৃষ্ট ধ্বনিসমূহক এক সাৰ্বজনীন আৰু গঠিত ৰূপত প্ৰণালীবদ্ধ কৰি ভাষাৰ মাধ্যমেৰে মনৰ ভাব প্ৰকাশ পায়।

ভাষাৰ সংজ্ঞা আৰু প্ৰাসংগিকতা

মানুহে বিভিন্ন সাঙ্কেতিক ধ্বনিৰ মিশ্ৰণৰ জৰিয়তে বিভিন্ন প্ৰয়োজনীয় তথ্য বিনিময় কৰে। ভাষাবিজ্ঞানৰ মতে, মানুহৰ মগজুৰে ধ্বনিসমূহ চিনাক্ত কৰি বুজে আৰু ভাবৰ আদান-প্ৰদান কৰি এক ভাষাভাষী সমাজৰ সৃষ্টি কৰে। ভাষা শব্দটিৰ উৎপত্তি সংস্কৃতৰ ‘ভাষ’ ধাতুৰ পৰা হৈছে, যাৰ অৰ্থ হৈছে স্পষ্টভাবে ভাব প্ৰকাশ।

ভাষাৰ সৃষ্টিত চাৰিটা প্ৰধান উপাদান

ভাষা সৃষ্টিৰ বাবে চাৰিটা উপাদান অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়:

1. আত্মা – ভাষাৰ মূলে চেতনাৰ প্ৰয়োজন।

2. বুদ্ধি – ভাব সৃষ্টিৰ বাবে বুদ্ধিৰো সমান্তৰাল ব্যৱহাৰৰ প্ৰয়োজন।

3. মন – ভাষাৰ দ্বাৰা ভাৱ প্ৰকাশ কৰিবলৈ মনৰ মজবুত ইচ্ছা থকাটো প্ৰয়োজন।

4. বায়ু – ধ্বনি সৃষ্টিৰ বাবে শ্বাসৰ জোৰালো ভূমিকা থাকে।

ভাষাৰ সংজ্ঞাসমূহ

ভাষাৰ সংজ্ঞা বিভিন্ন পণ্ডিতই বিভিন্ন ধৰণৰ সংজ্ঞা আগবঢ়াইছে। উদাহৰণস্বৰূপে, ষ্টুৰ্টেভাণ্টৰ মতে, “ভাষা হ’ল যাদৃচ্ছিক ধ্বনিৰ পদ্ধতি যাৰ দ্বাৰা সমাজৰ মানুহে পৰস্পৰে সহযোগিতা কৰে।” তেনেদৰে, পণ্ডিতগৰাকীৰ মতে, ভাষা হৈছে এক সাঙ্কেতিক ধ্বনিৰ মিশ্ৰণ।

হেনৰী লী স্মিথৰ মতে, “ভাষা হ’ল আয়ত্ত কৰা, পাৰস্পৰিক আৰু যাদৃচ্ছিক আৰু ধ্বনি প্ৰতীকৰ এনে এক পদ্ধতি যাৰ দ্বাৰা একে ভাষা সম্প্ৰদায় অথবা উপসংস্কৃতিৰ মানুহবোৰে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে আৰু সামূহিক সাংস্কৃতিক অভিজ্ঞতা আৰু প্ৰত্যাশাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৱ বিনিময় কৰে।”

ৰবিন্সৰ মতে, “ভাষা মূলতঃ যাদৃচ্ছিক ধ্বনি প্ৰতীকৰ এটা পদ্ধতি। বক্তৃতাই আৱশ্যক অনুযায়ী আৰু অৱস্থানভেদে ইয়াক সংশোধন কৰিব পৰে।”

পতঞ্জলিৰ মতে, “মুখেৰে উচ্চাৰণ কৰা ধ্বনিৰ সহায়ত মানুহৰ মনৰ ভাৱ প্ৰকাশ কৰা আহিলাই হৈছে ভাষা।”

উপেন্দ্ৰনাথ গোস্বামীৰ মতে, “কোনো জন-সমষ্টিয়ে প্ৰণালীবদ্ধ আৰু যাদৃচ্ছিক স্পষ্ট ধ্বনি প্ৰতীকৰ দ্বাৰা পৰস্পৰে সহযোগিতা কৰি দৈনন্দিন জীৱনৰ কাৰ্য চলোৱা প্ৰথাৰ নাম ভাষা।”

ভাষাৰ উৎপত্তি সম্পৰ্কীয় সূত্ৰসমূহ

ভাষাৰ উৎপত্তি এক ৰহস্য। বিভিন্ন সূত্ৰৰ মাত্ৰাই ভাষাৰ প্ৰাৰম্ভিক বিকাশক প্ৰভাৱিত কৰিছে।

• অনুকৰণ সূত্ৰ: পুৰণি যুগত মানুহে পশু-পক্ষীৰ মাত অনুকৰণেৰে শব্দৰ সৃষ্টি কৰিছিল। উদাহৰণস্বৰূপে, “মেউ মেউ” (মেকুৰীৰ মাত) আৰু “কুউ কুউ” (কুলিৰ মাত)।

• সহজাত প্ৰবৃত্তিজনিত সূত্ৰ: সহজাত প্ৰবৃত্তিয়ে সুখ, দুখ বা বিস্ময়ৰ মেলবোৰ প্ৰকাশৰ বাবে মুখৰ ভিন্ন ধ্বনিৰ সৃষ্টি কৰে।

• শব্দৰ অনুকৰণ সূত্ৰ: প্ৰাকৃতিক আৰু বস্তুগত শব্দসমূহ, যেনে ধুম ধুম, টং টং ইত্যাদিৰ অনুকৰণেৰে ভাষাৰ বিকাশ হৈছিল।

ভাৰতৰ ভাষা

হিন্দী ভাষা ভাৰতৰ অধিকাৰিক (চৰকাৰী) ভাষা। ইংৰাজীক সহকাৰী অধিকাৰিক ভাষা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয়। ৰাজ্য ভেদে স্থানীয় ভাষাক অধিকাৰিক ভাষা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয়। ২০০৩ বৰ্ষৰ ৯২তম সংবিধান সংশোধনী অনুসৰি ভাৰতৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত অধিকাৰিক ভাষাৰ সংখ্যা হৈছে ২২টা।

ধ্ৰুপদী ভাষা কাক বোলে?

ভাষাৰ সৃষ্টি হৈছে মানৱজাতিৰ প্ৰাথমিক প্ৰয়োজন মেটাবলৈ। ভাষাৰ জৰিয়তে নিজ অভিজ্ঞতা, সংস্কৃতি, আৰু মনৰ ভাব বিনিময় কৰা যায়।