শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ, যাক অসমীয়া জাতিয়ে “মহাপুৰুষ” হিচাপে পূজ্য মাণ্য কৰে, অসমৰ ধৰ্ম, সাহিত্য, সংগীত, নাটক, আৰু সংস্কৃতিত এক যুগান্তকাৰী পৰিৱর্তন আনিছিল। তেওঁ আছিল নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰবক্তা, এজন সমাজ সংস্কাৰক, ধৰ্মগুৰু, আৰু অসমীয়া সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ অন্যতম পথিকৃৎ। শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ জীৱন, অৱদান, আৰু তেওঁৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত একত্ৰিত সমাজ ব্যৱস্থাই অসমীয়া জাতিক এগৰাকী সুসংহত আৰু চেতনাপূৰ্ণ সমাজৰ দিশত আগবঢ়াইছে।
শংকৰদেৱৰ জীৱনৰ পৰিচয়
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ জন্ম ১৪৪৯ চনত অসমৰ নাওগাঁৱত হোৱা হ’লেও, তেওঁ অসমৰ সকলো অঞ্চলত ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু সাংস্কৃতিক পুনৰুজ্জীৱন ঘটাইছিল। তেওঁৰ পিতৃ কুশুম্বৰ ভূঞা আৰু মাতৃ সত্যসন্ধ্যা। শংকৰদেৱৰ জন্মৰে সময়ত অসম ৰজাই শ্বানিকৰ শাসনৰ অধীন আছিল আৰু পূৰ্বৰে পৰা হিন্দু ধৰ্মৰ বিভিন্ন ধাৰা অসমত প্রচলিত আছিল। শংকৰদেৱৰ শৈশৱকালে তেওঁ বিভিন্ন শিক্ষায়েৰে নিজকে সমৃদ্ধ কৰিছিল আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত ক্ৰমে এক শক্তিশালী ধৰ্মগুৰুৰূপে বিকশিত হৈছিল।
শংকৰদেৱৰ বৈষ্ণৱ ধৰ্মপ্ৰচাৰ
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱে নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ মাধ্যমেৰে অসমত এক নতুন ধৰ্মীয় আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ বৈষ্ণৱ ধৰ্ম “এক শৰণ নাম ধৰ্ম” নামে পৰিচিত, য’ত একেশ্বৰবাদৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। শংকৰদেৱৰ ধৰ্মত ভগৱান কৃষ্ণক সকলো ত্ৰাণৰ উৎস হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল। তেওঁৰ ধৰ্মীয় চেতনা বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ মূলেৰে নিবিড়ভাৱে সম্পৰ্কিত আছিল, য’ত ঈশ্বৰৰ ওপৰত একান্ত বিশ্বাস আৰু শুদ্ধ ভক্তিৰ প্ৰয়োজনীয়তা বুজাবলৈ তেওঁ গীত, নাম, আৰু কীৰ্তনৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ পৰা মাধৱদেৱলৈ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ যাত্ৰা অসমীয়া সমাজত এক সুদীৰ্ঘকালীন পৰিবৰ্তনৰ সূচনা কৰিছিল।
সাহিত্য আৰু সংগীতত শংকৰদেৱৰ অৱদান
শংকৰদেৱ অসমীয়া সাহিত্যৰ আধুনিকতাৰ পূৰ্বৰ যুগৰ অন্যতম পথিকৃৎ। তেওঁৰ সৃষ্টি ‘কীৰ্তন’ আৰু ‘ভগৱত’ অসমীয়া ভাষাত অমৰ কৰি তুলিছে। শংকৰদেৱে বিভিন্ন ধাৰ্মিক কাহিনী আৰু আধ্যাত্মিক গীতৰ মাধ্যমেৰে অসমীয়া সাহিত্যৰ ভাণ্ডাৰ সমৃদ্ধ কৰিছিল। তেওঁৰ দ্বাৰা ৰচিত কীৰ্তন-ঘোষা, ভাগৱত, ৰামায়ণ, মহাভাৰত আদি ধৰ্মীয় গ্ৰন্থসমূহৰ অসমৰ সাহিত্যত এক বিশেষ স্থান আছে।
1. কীৰ্তন-ঘোষা: শংকৰদেৱৰ অন্যতম বিখ্যাত সৃষ্টি ‘কীৰ্তন-ঘোষা’ য’ত ভগৱানৰ গুণগানৰ ভক্তিপূৰ্ণ প্ৰতিফলন ঘটে। এই পুথি অসমীয়া ধৰ্মীয় গীতৰ অন্যতম মুল আধাৰ আৰু আইনা ৰূপে গণ্য হয়। ই ভগৱানৰ ওপৰত একান্ত বিশ্বাস আৰু শৰণাগতিৰ ভাব প্ৰকাশ কৰে।
2. অনু সৃষ্টি: শংকৰদেৱে অৰ্জুনক প্ৰশ্নোত্তৰ আকাৰত লিখা ‘অনু সৃষ্টি’তে জীৱনৰ উদ্দেশ্য আৰু ধৰ্মীয় নিয়মক বুজাইছে। এই পুথিয়ে শংকৰদেৱৰ আধ্যাত্মিক চেতনা আৰু ধর্মীয় তাত্বিকতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব প্ৰদান কৰিছে।
নাট্যকলাত শংকৰদেৱৰ অৱদান
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ নাট্যকলাতো তেওঁৰ জীৱনৰ এক বিশেষ দিশ। তেওঁৰ দ্বাৰা ৰচিত অংকীয়া নাটৰ মাধ্যমেৰে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ বাণী প্ৰচাৰ কৰিছিল। অসমীয়া নাট্যকলাৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ সৃষ্টি ৰূপে “ভাৱনা” প্ৰকাশ পাইছিল। শংকৰদেৱে লিখা অংকীয়া নাটসমূহত ধৰ্মীয় কাহিনী আৰু নীতিবোধৰ মিশ্ৰণ আছিল, যিয়ে অসমৰ সাধাৰণ জনগণৰ মাজত এক নতুন ধৰ্মীয় চেতনা জন্ম দিয়াৰ উপৰিও, সাহিত্যিক শৈলী আৰু অভিনয়ৰ এক নতুন ৰূপে সমৃদ্ধ কৰিছিল।
শংকৰদেৱৰ সমাজ সংস্কাৰ
শংকৰদেৱ এজন ধর্মগুৰু হোৱাৰ উপৰিও এজন সমাজ সংস্কাৰক আছিল। তেওঁৰ “এক শৰণ” ধৰ্মত সকলো মানুহে জাতি, বৰ্ণ, ধনী-দুখীৰ ভেদাভেদতকৈ ঈশ্বৰৰ ওপৰত একতাৰ ওপৰত বিশ্বাস কৰি ধৰ্মীয় আৰু সামাজিক একতাবদ্ধতাৰ বাণী প্ৰকাশ কৰিছিল। তেওঁ মহিলাসকলৰ পূৰ্ণ সমৰ্থন কৰিছিল আৰু সমাজৰ সকলো অংশৰ লোকক ধৰ্মৰ পথত অনাৰ প্ৰচেষ্টা কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ উপদেশত সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় কুসংস্কাৰবিৰোধী আন্দোলনৰো সূচনা হৈছিল।
মঠ-মনান্তৰৰ প্ৰতিষ্ঠা
শংকৰদেৱৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত নামঘৰসমূহই অসমীয়া সমাজৰ ধৰ্মীয় চেতনাৰ মুল আধাৰৰূপে বিবেচিত। নামঘৰ হৈছে বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ঘাৰ স্থল, য’ত ঈশ্বৰৰ নামগান আৰু ধৰ্মীয় আলোচনা অনুষ্ঠিত হয়। নামঘৰসমূহে অসমীয়া সমাজত শংকৰদেৱৰ বৈষ্ণৱ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ মূল কেন্দ্ৰস্থল হিচাপে কাম কৰিছিল।
সামৰণি
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ অবদান অসমীয়া জাতিৰ বাবে এক অমূল্য ধন। তেওঁ অসমীয়া সাহিত্য, সংগীত, নাট্যকলাৰ মূল আধাৰ স্থাপন কৰাৰ উপৰিও একত্ৰিত ধৰ্মীয় আৰু সামাজিক ব্যৱস্থাৰ সুচনা কৰিছিল। তেওঁক ছাড়ি অসমীয়া জাতি, সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিৰ পৰিপুষ্টি কল্পনা কৰাটো অসম্ভৱ। শংকৰদেৱৰ উপদেশ আৰু অবদানসমূহ আমাৰ জীৱনত বাণীৰূপে জীয়াই থাকিব আৰু আগলৈও অসমীয়া জাতিক পথপ্ৰদৰ্শন কৰি থাকিব। সেয়েহে শংকৰদেৱৰ ওপৰত সদায় কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰা উচিত, আৰু তেওঁৰ সৃষ্টি সমূহ অক্ষুণ্ণ ৰাখি আগলৈ লৈ যাবৰ দায়িত্ব আমাৰ সকলোৰে।
OR
যেতিয়া পৃথিবীত ধৰ্মৰ অধঃপতন ঘটে আৰু অধৰ্মৰ বাঢ়নী হয়, তেতিয়া সাধুসকলক ৰক্ষা আৰু দুষ্টক বিনাশ কৰিবলৈ যুগে যুগে অবতাৰ হয়। – এই মহৎ উক্তি ধৰ্ম-জগতত চিৰন্তন সত্য হিচাপে গণ্য, আৰু ইতিহাসত এই কাহিনী পুনৰ পুনৰাবৃত্তি ঘটিছে। বিশেষকৈ চতুৰ্দশ আৰু পঞ্চদশ শতাব্দীৰ সময়ত অসমত ধৰ্মৰ সংকট দেখা দিয়ে। ধৰ্মৰ অধঃপতনৰ ফলত মানুহ অন্ধত্বৰ কবলত পৰিছিল। বাঞ্ছিত ফলৰ বাবে দেৱতাক সন্তুষ্ট কৰিবলৈ জীৱ-জন্তু আৰু মানুহ বলি দিয়া যেন এক ধাৰ্মিক নিয়মৰ ৰূপ লৈছিল।
তেতিয়া আহোমৰাজসকলে বছৰে এটা বলি কার্য সম্পন্ন কৰি ৰজাঘৰৰ অপায়-অমঙ্গল আঁতৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। বলিক কেতিয়াও “ভোগী” বুলি আখ্যা দিয়া হৈছিল। সমাজৰ নীতিৰ নামত বহু অত্যাচাৰ আৰু অধাৰ্মিক কার্য চলিছিল। ঠিক এই সংকটৰ সময়তে, পঞ্চদশ শতাব্দীৰ মাজভাগত মহাপুৰুষ শ্রীমন্ত শংকৰদেৱৰ আবিৰ্ভাৱ হয়। তেওঁৰ নেতৃত্বত জনজীবনত পুনৰ ধৰ্মীয় চেতনা জাগ্ৰত হয়। সমাজে বিভেদৰ সিমানাগুলি ভাঙি একতাৰ মালা গাঁঠি, অসমৰ বুকে এক মহান সাম্য প্রতিষ্ঠা কৰে। শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ সাহচৰ্যত অসমীয়া সমাজৰ ভাষা, সাহিত্য, সংস্কৃতি, আৰু ধৰ্মত এক নতুন যুগৰ সূচনা হয়। তেওঁৰ আধ্যাত্মিক জ্যোতিয়ে সমগ্ৰ অসমত নৱজাগৰণৰ বাতৰি লৈ আহিছিল।
মহাপুৰুষ শ্রীমন্ত শংকৰদেৱৰ জন্ম আৰু পৰিচয়
১৪৪৯ খৃষ্টাব্দৰ আহিন মাহৰ শুক্লা দশমী তিথিত বৰদোৱাৰ আলিপুখুৰী গাঁৱত শ্রীমন্ত শংকৰদেৱৰ জন্ম হয়। তেওঁৰ পিতৃ আছিল কুসুম্বৰ আৰু মাতৃ মহাপুণ্যৱতী সত্যসন্ধ্যা। শংকৰদেৱ আহোমৰাজৰ বিখ্যাত বাৰভূঞাৰ বংশৰ সন্তান আছিল। তেওঁক “শংকৰ” নাম দিয়া হৈছিল, যি শংকৰদেৱৰ ধৰ্মীয় বিশুদ্ধতা আৰু প্ৰজ্ঞাৰ প্ৰতিফলন। তেওঁৰ জন্মৰ সময়ত বহুত অলৌকিক ঘটনাৰ সংঘটিত হোৱাৰ বাবে লোকে তেওঁক বিষ্ণুৰ অংশ বুলি গণ্য কৰিছিল।
শৈশৱৰ পৰা শংকৰদেৱে তেওঁৰ পাণ্ডিত্যৰ প্ৰমাণ দিছিল। পিতৃ-মাতৃৰ মৃত্যুৰ পিছত খেৰসূতী আইৰ যত্নত তেওঁ বড় হোৱা। শৈশৱৰ দিনত তেওঁক বিদ্যালয়ত প্ৰৱেশ কৰাৰ পিছত শংকৰদেৱে অতি কম সময়ৰ ভিতৰত বেদ, শাস্ত্ৰ, পুৰাণ আদি শাস্ত্ৰৰ জ্ঞান লাভ কৰে। তেওঁ গুৰুৰ শ্ৰেষ্ঠ শিষ্যৰূপে পৰিচিত হৈ ‘দেৱ’ উপাধি লাভ কৰিছিল।
ধৰ্মচিন্তা আৰু মতবাদ
শংকৰদেৱে এক নতুন ধৰ্মীয় দৃষ্টিভঙ্গীৰ বিকাশ কৰে, যাৰ মূলত আছিল ভক্তি আৰু একেশ্বৰবাদ। তেওঁ ঘোষণা কৰিছিল যে একেশ্বৰে সকলো সৃষ্টি কৰে, ধ্বংস কৰে আৰু সংহাৰ কৰে। এই ধৰ্মত সাম্যৰ আদৰ্শ প্ৰৱৰ্তিত হয়। জাতি, ধৰ্ম, আৰু ভেদাভেদৰ ওপৰত শংকৰদেৱৰ মতবাদ ভিত্তি কৰিছিল। তেওঁ সকলক একেশ্বৰৰ উপাসনা কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল আৰু তেওঁৰ বৈষ্ণব ধৰ্মৰ চৰম লক্ষ্য আছিল পূৰ্ণ আত্মসমৰ্পণ আৰু শৰণাগতিভাৱ। শংকৰদেৱৰ মতে, “কুকুৰ, শৃগাল, গর্দভৰো আত্মাৰাম।” তেওঁৰ এই সমতাপূর্ণ দৃষ্টিভঙ্গীত অসমীয়া সমাজে নতুন ধাৰা পোৱা।
শ্রীমন্ত শংকৰদেৱৰ সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিৰ অৱদান
শ্রীমন্ত শংকৰদেৱৰ সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিৰ অৱদান অতুলনীয়। তেওঁ অসমীয়া ভাষাৰ সাহিত্যক মহীয়ান কৰি থৈ গৈছিল। শংকৰদেৱৰ সৃষ্টিকাৰ্যত সমাজ সংস্কাৰৰ প্ৰভাৱিত ধাৰা স্পষ্টভাবে পৰিলক্ষিত হয়। সাহিত্যৰ লগতে তেওঁ অসমীয়া নাট্যকলাৰ প্ৰৱর্তক হিচাপে গণ্য হৈছে। অংকীয়া নাট আৰু ভাওনাৰ জন্ম দিওঁতাৰূপে শংকৰদেৱে এক নতুন সংস্কৃতিৰ ভেটি মজবুত কৰে।
বৰগীতৰ সৃষ্টি
শংকৰদেৱে সৃষ্টি কৰা ‘বৰগীত’ অসমীয়া সংগীতজগতৰ এক অনন্য সম্পদ। বৰগীত হৈছে একেশ্বৰৰ উপাসনাৰ আধ্যাত্মিক সংগীত, যাক শংকৰদেৱে নিজৰ ভক্তিশ্ৰদ্ধাৰে ৰচনা কৰিছিল। এই গীতবোৰত ব্ৰহ্মজ্ঞান, ঈশ্বৰৰ মাহাত্ম্য, আৰু একেশ্বৰৰ প্ৰতি আত্মসমৰ্পণৰ ভাব প্ৰকাশ পাইছে। বৰগীতৰ সুৰ আৰু বাণী অসমীয়া সংগীতৰ শ্ৰেষ্ঠ দিশবিলাকৰ প্ৰতিফলন, যি যুগৰ পৰা যুগলৈ অসমীয়া সংস্কৃতিৰ অমলিন অংশ হিচাপে অৱস্থিত থাকিব।
নাট আৰু ভাওনাৰ প্ৰতিষ্ঠা
শংকৰদেৱে নাট্যকলাৰ এক নৱ দিশ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। তেওঁ অসমীয়া ভাষাত নাটক লিখা আৰু সঁচাকৈয়ে মঞ্চত নাটৰ অভিনয় কৰাৰ মাধ্যমেৰে সমাজক শিক্ষাৰ বাণী দিয়াৰ সোপান মুকলি কৰে। তেওঁৰ নাট্যকলাৰ ভিতৰত সবাতোকৈ বিখ্যাত হ’ল অংকীয়া নাট। শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাটবোৰে অসমীয়া সমাজত ভক্তিৰ নতুন দিশ দেখুৱাইছিল। এই নাটবোৰৰ মাধ্যমতে ঈশ্বৰৰ মাহাত্ম্য, নৈতিকতা আৰু জীৱনৰ এক উচ্চাৰিত বোধ প্ৰকাশ কৰা হৈছে।
তেওঁৰ নাট্যকলাৰ এক বিশেষ দিশ আছিল ‘ভাওনা’। ভাওনা হৈছে লোকনাট্যৰ এক প্ৰতিষ্ঠান, য’ত ভক্তি আৰু নৈতিক মূল্যবোধৰ পৰা আৰম্ভ কৰি মানৱ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশ বৰ্ণনা কৰা হৈছে। শংকৰদেৱৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত ভাওনাৰ মাধ্যমেৰে অসমীয়া সমাজত সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় একতাৰ বাণী প্ৰচাৰিত হৈছিল।
ভাষা আৰু কাব্যৰ প্ৰতিভা
শংকৰদেৱে অসমীয়া ভাষাৰ উন্নতিত বিশেষ অৱদান ৰাখিছিল। তেওঁ বহুতো কাব্য আৰু ধৰ্মগ্ৰন্থ অসমীয়া ভাষাত অনুবাদ কৰিছিল। তেওঁ বেদ, উপনিষদ, ভাগৱত আদি পুৰাণসমূহৰ ভক্তিবাদী কাব্যৰূপে লেখনিৰে জনসাধাৰণৰ মাজত প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁৰ দ্বাৰা ৰচিত ‘কীৰ্তন’ অসমীয়া ধৰ্মসাহিত্যৰ অন্যতম মুল্যবান গ্ৰন্থ, য’ত ঈশ্বৰভক্তিৰ বৰ্ণনা, ভগৱানৰ মাহাত্ম্য আৰু ধৰ্মীয় শিক্ষা প্ৰকাশ পোৱা যায়।
শংকৰদেৱে ৰচনা কৰা গুণমালা গ্ৰন্থত তেওঁ ভক্তিৰ দ্বাৰা মুক্তিৰ আদৰ্শ প্রতিষ্ঠা কৰিছিল। তেওঁ ৰাজভক্তি আৰু ঈশ্বৰপ্ৰেমৰ গুণক আৰাধনা কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্যত এই ভাববোৰ প্ৰতিফলিত হৈছে।
সংস্কাৰ আন্দোলন
শংকৰদেৱৰ সাধনা কেৱল ধৰ্ম আৰু সাহিত্যৰ ক্ষেত্ৰত সীমাবদ্ধ নাছিল। তেওঁ সমাজৰ ভিতৰত প্ৰচলিত অসাম্য আৰু ধৰ্মীয় বিভেদৰ বিৰোধিতা কৰিছিল। তেওঁ জাতপাত, বৰ্ণাশ্ৰম আদিৰ ওপৰত আঘাত কৰি সমন্বয়বাদ আৰু একতাৰ বাণী প্ৰচাৰ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মতে সকলো মানুহ ঈশ্বৰৰ অংশ, সেয়া তেওঁ তেওঁৰ সৃষ্টিৰ মাধ্যমেৰে পৰিস্ফুট কৰিছিল। তেওঁৰ ভক্তি আন্দোলন অসমীয়া সমাজত এক বৈপ্লৱিক পৰিবৰ্তনৰ জন্ম দিয়ে।
শংকৰদেৱৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত ‘এক-শৰণ-নাম ধৰ্ম’ৰ আদৰ্শতে সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ মানুহৰ বাবে ঈশ্বৰ উপাসনা সহজ হৈ পৰিছিল। সঁচাকৈয়ে শংকৰদেৱৰ সাধনাই অসমীয়া সমাজক ধাৰ্মিক, সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিকভাৱে নতুন দিশ দেখুৱাইছিল।