Sri Manta Sankar Dev
শংকৰদেৱৰ প্ৰথম নাটক: “ৰুক্মিণী হৰণ”
আসামৰ ১৫শ শতিকাৰ মহাপুৰুষ শংকৰদেৱ এজন দৰ্শনপ্ৰৱক্তা, যিজনে অসমৰ সমাজত পুনৰ্জাগৰণ আনিছিল। তেওঁ অসমীয়াৰ সংস্কৃতি, ধৰ্ম, সাহিত্য আৰু কলাত এক গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। ভাওনা পৰম্পৰাৰ উদ্ভাৱন কৰি শংকৰদেৱে অসমীয়া সংস্কৃতিৰ নাট্যকলাৰ জগতত এক বিশেষ অৱদান আগবঢ়াইছিল, যি আজিও অসমৰ নাট্য সংস্কৃতিৰ অঙ্গ। তেওঁ ৰচনা কৰা বহুতো নাটকৰ ভিতৰত “ৰুক্মিণী হৰণ” বিশেষ স্থান দখল কৰি আছে, যি তেওঁৰ প্ৰথম আৰু অন্যতম প্ৰসিদ্ধ নাটক হিচাপে পৰিচিত।
ঐতিহাসিক প্ৰেক্ষাপট
“ৰুক্মিণী হৰণ” প্ৰায় ১৬শ শতিকাৰ আৰম্ভণিত ৰচিত হৈছিল, যেতিয়া শংকৰদেৱ বর্দোৱা নগৰত আছিল। এই সময়ছোৱাত অসমৰ ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক পৰিৱৰ্তন সূচিত হৈছিল। সাহিত্য, সংগীত, নৃত্য আৰু নাট্যৰ দ্বাৰা বৈষ্ণৱ আন্দোলন প্ৰচাৰ কৰি শংকৰদেৱে ৰাজ্যখনৰ সামাজিক-সাংস্কৃতিক পৰিসৰলৈ এক গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
থিম আৰু গল্পৰ সারাংশ
“ৰুক্মিণী হৰণ” নাটকটি “হৰিবংশ” আৰু “ভাগৱত পুৰাণ”ৰ পৰা সংগৃহীত আৰু যিখন মূলত প্ৰেম আৰু মিলন, সংঘাত আৰু ৰক্তপাতৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ৰচিত হৈছে। এই নাটকটোৱে শ্ৰীকৃষ্ণ আৰু ৰুক্মিণীৰ প্রেমকাহিনী লৈ গঠিত, য’ত প্ৰেম, ভক্তি আৰু দৈৱীয় হস্তক্ষেপৰ বিষয়বস্তু দৰ্শিত হৈছে। এই কাহিনীয়ে ৰুক্মিণীৰ অপৰাজেয় ভক্তি আৰু শ্ৰদ্ধা আৰু তেওঁৰ দাদাৰ, ৰূপক, প্ৰতি অৱজ্ঞা প্ৰকাশ কৰিছে।
গল্পৰ সারাংশ:
1. ভূমিকা:
নাটকটোত ৰুক্মিণী, বিদর্ভ ৰাজ্যৰ ৰাজকন্যা, কৃষ্ণৰ প্ৰতি তেওঁৰ গভীৰ প্ৰেম প্ৰকাশ কৰে। তেওঁৰ দাদা, ৰূপক, আন এজন ৰাজপুত্ৰক বিবাহ কৰিবলৈ বাধ্য কৰে যদিও, ৰুক্মিণী কৃষ্ণক বিবাহ কৰাত দৃঢ় সংকল্পিত।
2. কৃষ্ণৰ সিদ্ধান্ত:
দুয়োৰে আচৰণৰ বিষয়ে দুজন ভাটৰ বৰ্ণনাৰ জৰিয়তে পৰস্পৰক জানি শুই ৰুক্মিণী কৃষ্ণৰ প্ৰতি প্ৰেমত পৰে। দুয়ো একেঅন্বৰ সৈতে প্রেমত আছিল যদিও, ৰুক্মিণীৰ ভাতৃ ৰূপমা তেওঁলোকৰ সম্পৰ্কৰ বিৰুদ্ধে আছিল। তেওঁ তেওঁৰ ভগ্নীৰ বাবে এগৰাকী ৰাজপুত্ৰ শীশুপালক বাছি লৈছিল। বিবাহৰ বাবে শীশুপাল তেওঁৰ সহযোগীসকলৰ সৈতে কুন্দিনালৈ আহিছিল। আনহাতে অত্যন্ত চিন্তিত আৰু ভয়ত ত্ৰস্ত ৰুক্মিণীয়ে ৰাজদূতৰূপে কাৰ্য্য্যনিষ্ঠ বিদ্যনিধিৰ জৰিয়তে কৃষ্ণলৈ নিজৰ বার্তা প্ৰেৰণ কৰে। ৰুক্মিণীৰ পত্ৰ লাভ কৰি কৃষ্ণে তেওঁৰ উদ্ধাৰ কৰিবলৈ সিদ্ধান্ত লয়। তেওঁ নিজৰ ৰথকাৰ দাৰুকৰ সৈতে বিদর্ভলৈ যাত্ৰা কৰে। আনহাতে বিভিন্ন অঞ্চলৰ ৰাজপুত্ৰসকল বিবাহৰ অনুষ্ঠানৰ বাবে একত্ৰিত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে।
3. ৰুক্মিণীৰ অপহৰণ:
বিবাহৰ দিনা, পূজাৰ্থে ৰুক্মিণী পাৰ্বতী মন্দিৰত যায়। কৃষ্ণে মন্দিৰত উপস্থিত হয় আৰু নাটকীয় পৰিস্থিতিৰ মাজেৰে ৰথত লৈ ৰুক্মিণীৰ সৈতে পলাই যায়। অতিথিসকলৰ আগত ভৱানী মন্দিৰত প্ৰণিপাত জনাবলৈ ৰুক্মিণীয়ে উপস্হিত হয়। শীশুপালৰ বিস্ময় প্রকাশ কৰি, কৃষ্ণ উপস্থিত হৈ ৰথত উঠি ৰুক্মিণীৰ সৈতে পলাই যায়।
4. ৰূপকৰ সৈতে সংঘৰ্ষ:
অপহৰণত ক্ষিপ্ত হৈ ৰূপকে কৃষ্ণক বাধা দিয়াৰ বাবে খেদি নিয়ে। কৃষ্ণ আৰু ৰূপকৰ মাজত তীব্ৰ যুদ্ধ আৰম্ভ হয়, যি কৃষ্ণৰ ৰূপকক পৰাস্ত কৰাৰ ফলত সমাপ্ত হয়। যদিও, ৰূপকক হত্যা নকৰি, কৃষ্ণে ৰুক্মিণীৰ অনুৰোধত তেওঁৰ প্ৰাণ ৰক্ষা কৰে। শীশুপাল আৰু ৰূপমা আন ৰাজপুত্ৰসকলৰ সৈতে মিলি কৃষ্ণৰ সৈতে যুদ্ধৰ আহ্বান জনায়। কৃষ্ণৰ ক্ষমতা প্ৰমাণ হৈ তেওঁলোকক পৰাস্ত কৰে। ৰুক্মিণীৰ আবেদনত কৃষ্ণে তেওঁৰ ভাতৃ ৰূপমাক ক্ষমা কৰে।
5. উপসংহাৰ:
নাটকটো কৃষ্ণ আৰু ৰুক্মিণীৰ বিবাহৰে সমাপ্ত হয়, যি প্ৰতিশ্ৰুতিৰ আৰু প্ৰেমৰ বিজয়ক প্ৰতিফলিত কৰে।
নাটকৰ গুৰুত্ব
“ৰুক্মিণী হৰণ” নাটকটি কৃষ্ণৰ ভক্তৰ প্ৰতি প্ৰেমক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা আৰু তেওঁৰ দক্ষতা সঠিকভাৱে নাটকত ন্যায়সঙ্গত হৈ থকা বাবে প্ৰসিদ্ধ। নাটকটোতে ৰুক্মিণীৰ চৰিত্ৰটো ভালকৈ প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হৈছে যেনেকৈ এজন মহিলাৰ তেওঁৰ প্ৰেমিকৰ সৈতে ঐশ্বৰিক প্ৰেমত। নাটকটিৰ কেন্দ্ৰীয় চৰিত্ৰ হিচাপে, ৰুক্মিণীৰ অগাধ মৰ্য্যদা, জ্ঞান, আৰু প্ৰেম আৰু প্ৰেমিকৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা, এক মহিলাৰূপে অৱদিষ্ট কৰা হৈছে। অন্য চৰিত্ৰসমূহো সমবেদনা আৰু অন্তৰ্দৃষ্টিৰ সৈতে অৱদিষ্ট কৰা হৈছে। শংকৰদেৱে এই দৃশ্যসমূহক লোকপ্ৰিয় আকৰ্ষণৰ এক পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিবলৈ অৱদিষ্ট কৰিছিল।
সাংস্কৃতিক আৰু কলাসংক্রান্ত প্ৰভাৱ:
ভাওনা পৰম্পৰা:
শংকৰদেৱৰ “ভাওনা” পৰম্পৰাৰ উদ্ভাৱন দ্বাৰা “ৰুক্মিণী হৰণ” নাটকে অসমীয়া নাট্যকলাৰ ভিত্তি স্থাপন কৰে। ভাওনা পৰম্পৰাই সংগীত, নৃত্য আৰু কথোপকথনৰ সমন্বয়ে এক সৰ্বাঙ্গসম্পূৰ্ণ নাট্যশিল্পৰ ৰূপ দাঙি ধৰে।
অঙ্কীয়া নাট:
“ৰুক্মিণী হৰণ” শংকৰদেৱৰ “অঙ্কীয়া নাট” (একাঙ্ক নাটক)ৰ অন্তৰ্গত, যিসমূহ ভক্তিৰ থিম আৰু ভাৰতীয় শাস্ত্রীয় সংগীত আৰু নৃত্যৰ সামগ্ৰীত সন্নিবিষ্ট।
সম্প্ৰদায়িক সংহতি:
নাটকটোৱে সম্প্ৰদায়িক সংহতিৰ এক মাধ্যম হিচাপে কাৰ্য্য্যনিষ্ঠ হৈ জনসাধাৰণক মিলিত কৰি শাৰীৰিক-আধ্যাত্মিক বতৰাৰ সৈতে একাকী কৰা। ই অসমৰ পৰা বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ বিস্তাৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
উপসংহাৰ
“ৰুক্মিণী হৰণ” অসমীয়া সাহিত্য আৰু নাট্য কলাৰ ইতিহাসত এক চিৰস্মৰণীয় স্থান অধিকার কৰি আছে। শংকৰদেৱৰ দৰ্শনশীলতাই ধৰ্মীয় থিম আৰু বিনোদন একত্ৰ কৰি আধ্যাত্মিক আৰু সাংস্কৃতিক পুনৰ্জাগৰণৰ এক শক্তিশালী মাধ্যম গঠন কৰে। আজিও, নাটকটো বিভিন্ন ৰূপত অভিনীত হৈ আপোনাক এক চিৰন্তন প্ৰেম, ভক্তি আৰু দৈৱীয় আগ্ৰহৰ বতৰাৰ সৈতে উদ্বুদ্ধ কৰি ৰখা।